Nedir karar vermek, ne zaman karar veririz, gün içinde ne sıklıkla karar veriyoruz ,her seçim bir karar mıdır? Bu sorular gibi pek çok soru türetebiliriz karar vermek üzerine. Peki bu konu üzerine konuşmaya ne dersiniz? Hadi gelin bir karar verelim ve bu elzem konuyu enine konuna bir açalım.
İnsan üç şekilde karar alır : minor kararlar, major kararlar ve refleks kararlar. Minör kararlar, gün içinde belli bir düşünme sürecinden geçirdiğimiz ama hayat akışı adına yüksek önem arz etmeyen kararlardır. Örneğin; öğlen ne yiyeceğine karar vermek,kırmızı elbise mi yeşil elbise mi ,menemeni soğanlı mı soğansız mı yapmalı? Gelelim major kararlara. Bu karar çeşidini hayatımızda sık rastlamadığımız bir olay veya durum içinde kullanırız. Evlilik, meslek seçimi, yaşadığın şehri değiştirme, iş değiştirme gibi kararlar major kararlara örnektir. Son olarak refleks kararlar var. Refleks kararlar gün içinde farkına varmadan yapılan tüm oluşumlardır. Bu kararlar bir düşünce sürecinden geçmez. Beynimiz kendi mekanizması içinde oluşturur tüm süreci. Nefes almak, esnemek, gözümüze çöp kaçmaması için gözümüzü kırpmamız gibi etkinliklerimiz bu karar çeşidine örnektir.
PEKİ KARAR VERMENİN ÖNEMİ NERDEN GELİR?
İnsan günün her anında sürekli olarak karar veren bir canlıdır. Kararlar ne kadar sık olsa da ,bunlar aslında düşünsel süreçten fazla geçmeyen kararlardır. Aslında karar vermenin önemi derken genelde major kararlar başlığı altında hayatın keskin tarafları kastedilir, yani insana öyle gelir. Major karar verme sürecinde insanlar hayatlarının yol ayrımlarının birindedir ama hikaye öyle değildir aslında. Bu karar sanki her şeyi belirleyecek gibi gelir insana ama hayat narin bir dengedir. Bazen büyük sandığımız kararla beklenilen sonucu alamazken ,üzerine pek de düşünülmemiş kararlar büyük sonuçlara gebe olabilir.
Temelde karar vermenin gerginliği insanın bilgisizliği ile de alakalı bir konudur. İnsanlar genelde karar vermeye çalışır ama konu hakkında fikri yoktur. O mu, bu mu? şeklinde bir soruyla doğru karar verilmez. Neticesi ne olacak, zararım var mı, ne gibi fırsatlar doğacak tarzı başlıklar altında kişinin düşünme sürecini süzgeçten geçirmesi gerekir. Yoksa sadece elindeki seçeneklere üstünkörü bakarak doğru karara varması çok zordur. Bir de işin duygusal tarafı var . Karar sürecinde bize en çok gerekli duygu; cesarettir. Cesaret ise karar vermekte olduğun konuda ne kadar bilgi sahibiysen, o kadar hissedeceğin bir duygudur. Çünkü bilgisizlik korkuya yol açar ki bu da cesaretin o noktada uzaklaşması anlamına gelir. Yani bilgi bize cesaret verir, cesaret ise karar verme gücü.
HER SEÇİM BİR KARAR MIDIR?
Bu sorunun en net cevabı özgürlüktür. Eğer seçim anında kendinizleyseniz ,yani karar verenin siz olduğundan eminseniz; evet, seçiminiz bir karardır. Fakat güncel hayatta bu konu birçok muammaya ortam yaratan bir durumdur. Çünkü manipüle ediliyoruz. Reklam şirketleri sırf bu iş için çalışır mesela. Bunu giyersen çok şık olursun, bu ruj dudaklarını daha dolgun yapacak, bu sigorta şirketini tercih et ve rahat et benzeri cümlelerle büyük bir topluluğa o ürün fikren satılır ve bir gün alışverişe çıktığınızda sizi en iyi manipüle eden kazanır. Aslında sen onun istediğini yaptın ama fark etmedin. Bazen seçimlerimiz bizim kararlarımızmış gibi inandırılır ve uyuşturuluruz.
“Üzerine düşünülmemiş hayat, yaşamaya değer bir hayat değildir.” der Sokrates. Yaptıklarımızı ve yapacaklarımzı düşünce süzgecinden geçirirsek ;verdiğimiz kararlar bizi aydınlatırken ,verecek olduklarımız başkalrının kararı olmaz.
SON BİR KARAR…
Ben inanıyorum ki hayatta seçim özgürlğümüz olsa dahi neticelere asla hükmedemeyiz. Bazen akışa bırakmak lazım ama akış anında neler oldu bakmak ,sormak gerekir. Üzerine düşünmeli ki yaptığımız hatalardan dersler almalıyız, yaşadığımız tecrübelere bakarak ne kadar yol almışız onu görmeliyiz. Kararlar, tecrübeler için sadece bir anahtardır. Mevzu hangi anahtarla hangi kapıyı açmak istediğinizdedir. Derin bir nefes alalım ve hissedelim kendimizi. Bilinçli ,farkında ve değerli bir hayat için yeni bir karar alalım ve kararlarımız üzerine düşünelim.
